Doğu Akdeniz’de büyük hesap! Türkiye-Mısır yan yana: ‘Yunanistan ve İsrail’in dengesi şaşar’
Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr – Milli Savunma Bakanlığı, 18 Eylül’de yaptığı haftalık bilgilendirme toplantısında, Türkiye ile Mısır’ın 22-26 Eylül tarihleri arasında Doğu Akdeniz’de ortak askeri tatbikat gerçekleştireceğini duyurdu. Açıklamada, “Deniz ve Hava Kuvvetleri unsurlarımız ile Mısır Deniz Kuvvetleri unsurlarının katılacağı tatbikat, 13 yıl aradan sonra ilk kez icra edilecek. 25 Eylül’de düzenlenecek Seçkin Gözlemci Günü’ne ise her iki ülkenin deniz kuvvetleri komutanları katılacak” denildi.
Haberin Devamı
Türkiye ve Mısır arasında 13 yıl sonra yeniden gerçekleştirilecek bu tatbikat, iki ülke ilişkilerinde başlayan normalleşme süreci açısından dikkat çekici bir adım olarak görülüyor. Peki bu gelişme, Ankara–Kahire hattındaki yakınlaşmayı ve Doğu Akdeniz’deki dengeleri nasıl etkileyecek?
Milliyet.com.tr’ye konuşan İstanbul Topkapı Üniversitesi Öğretim Üyesi, Mavi Vatan Denizcilik ve Global Stratejiler Merkezi ve İstanbul Topkapı Üniversitesi Uluslararası İlişkiler, Deniz Siyaseti ve Stratejileri Uygulama ve Araştırma Merkezi Başkanı müstafi Tümamiral Prof. Dr. Cihat Yaycı, 13 yıl önce gerçekleştirilen ‘Dostluk Denizi’ tatbikatının aynı isimle yeniden icra edilmesinin son derece kıymetli ve anlamlı olduğunu ifade ederek, “Bu sadece geçmişin hatırlanması değil, geleceğe yönelik stratejik bir yeniden konumlanmadır” dedi.
Haberin Devamı
‘BİRLİKTE HAREKET ETMEDEN DOĞU AKDENİZ’DE İSTİKRAR VE GÜVENLİK OLUŞAMAZ’
Türkiye ve Mısır arasında tekrar tesis edilen ilişkilerin çok değerli olduğunu belirten Prof. Dr. Yaycı, “Bugün gelinen noktada, iki ülkeyi geçmişte karşı karşıya getiren politik birtakım hususlar yerini deniz alanlarında karşılıklı saygıya, ortak çıkarlara ve bölgesel dengeyi gözeten akılcı bir iş birliğine bırakmak zorundadır” diyerek Mısır ve Yunanistan arasındaki yakınlaşmayı şöyle yorumladı:
“Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi durumdan istifade ederek Mısır ile yakınlaşmış, 2020 yılında Yunanistan, Mısır ile deniz yetki alanlarını sınırlandırmaya yönelik bir anlaşma imzalamıştı. Bu anlaşma, Yunanistan’ın gayrimeşru iddialarından taviz vermiş olsa da, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki haklarını görmezden gelen, hatta Türkiye’yi Antalya Körfezi’ne hapseden bir çizgiyi esas alıyordu. Esasen bu antlaşma, Yunanistan’ın Türkiye’nin 2019 yılında Libya ile imzaladığı Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılması Mutabakatı’na bir cevap olması açısından zorlanmış bir antlaşmadır. Yunanistan’ın, Mısır’a gitmesi planlanan AB fonlarını da bir şantaj olarak kullanarak imzalattırdığı bu antlaşma ile Mısır da büyük bir deniz alanı kaybına uğramıştır. Ancak netice olarak, Mısır’ın Yunanistan ve GKRY ile birlikte Doğu Akdeniz’de Türkiye karşıtı bir cephede yer alıyormuş gibi politik tavrı da ilişkilerimizde bir gerilemeye ve tereddüte neden olmuştu. Bu bağlamda, Türkiye ile Mısır arasında yapılacak bu ortak tatbikat, Mısır’ın bu pozisyonunu yeniden değerlendirmekte olduğunu, Türkiye’nin kadim dostluğunu anlama ve haklılığını kavrama eğiliminde olduğunu göstermektedir. Bu gelişmeler belki de ileride Mısır’ın Yunanistan’a kaptırdığı deniz yetki alanlarının yeniden gözden geçirilmesine neden olur.”
Planlanan tatbikatın, Doğu Akdeniz’de Yunanistan–GKRY–İsrail–Mısır’ın zaman zaman oluşturduğu anti-Türkiye ekseninin kırılabileceğinin sinyalini verdiğini belirten Yaycı, “Tatbikatın sembolik anlamı kadar operasyonel etkisi de büyüktür. Türkiye’nin deniz kuvvetleri yetkinliği, süratli müdahale kapasitesi, bölgesel sahiplik ilkesi çerçevesinde çok taraflı askeri ortaklık ve iş birliği stratejisi ve Doğu Akdeniz’de caydırıcılığı açısından büyük bir kazanımdır. Aynı zamanda Mavi Vatan Doktrini’nin bir parçası olarak Türkiye’nin sadece savunma değil, deniz yetki alanlarında hak ve çıkarlarını tesis etme ve koruma işlevini güç kullanmadan pekiştirme kabiliyetinin göstergesidir.” dedi.
“Bu ikili tatbikat, iki ülkenin karşılıklı güven tesis etmesi için önemli bir adımdır. Donanmalar sahada ortak hareket edebildiğinde, siyasetçiler de masada daha rahat yol alır. Türkiye’nin Mısır’a verdiği bu güven mesajı, Mısır’ın da Türkiye’ye verdiği iş birliği mesajıyla birleştiğinde, sadece Akdeniz’de değil, Libya’dan Filistin meselesine kadar pek çok dosyada yeni bir dönemin kapısı aralanır. Kısacası, Türkiye ile Mısır arasında 13 yıl aradan sonra yapılacak tatbikat, bölgede satranç taşlarının yeniden dizildiğinin, Türkiye’nin diplomatik yalnızlaştırılma politikasının işe yaramadığının ve iki ülkenin çıkarlarının aslında birbirine ne kadar yakın olduğunun açık göstergesidir.” – Müstafi Tümamiral Prof. Dr. Cihat Yaycı
‘AYNI ÇİZGİDEYİZ DEMEK İÇİN ERKEN’
Haberin Devamı
Gerçekleştirilmesi planlanan tatbikatın Mısır ve Türkiye arasındaki ilişkiler için oldukça önemli olduğunu vurgulayan Yaycı, “Bu tatbikat Doğu Akdeniz siyaseti bağlamında açık bir iyi niyet ve dostluk işaretidir, fakat ‘artık tamamen aynı çizgideyiz’ demek için henüz erkendir. Sahada askeri iş birliğinin yeniden başlaması, iki ülkenin çıkarlarının kesiştiğini ve güven inşa sürecinin fiilen başladığını gösterir” dedi.
Bu durumu iki boyutlu okumak gerektiğini bildiren Yaycı, “Birincisi, bu tatbikatın sembolik anlamı vardır. Türkiye ile Mısır’ın 13 yıl sonra tekrar askeri iş birliğine girmesi, Doğu Akdeniz’de 10 yılı aşkın süredir anlaşamıyormuş gibi görünen iki aktörün, güvenlik ve diplomasi ekseninde birbirine tekrar yaklaşmaya başladığını gösterir. Bu, benzer bir çizgiye gelme yönünde güçlü bir işarettir. İkincisi, Türkiye ile Mısır arasında kurulacak bir deniz yetki alanları iş birliğinin stratejik düzeyde henüz gerçekleşmemiş olması, bu potansiyelin varlığını ortadan kaldırmaz. Şu an itibarıyla Mısır, Yunanistan ve GKRY ile imzaladığı deniz yetki alanı sınırlandırma anlaşmaları çerçevesinde Sevilla Haritası’nın öngördüğü şekilde kendisi de deniz alanları kaybetmiştir. Sevilla Haritası, Mısır’ın Doğu Akdeniz’deki deniz yetki alanlarını yaklaşık en az 21.500 km² daraltmaktadır. Mısır, Yunanistan yerine Türkiye ile deniz yetki alanı sınırlandırma anlaşması imzalarsa ya da Türkiye’nin Mavi Vatan haritasının Doğu Akdeniz parçasını kabul ederse, en az 6.500 km² daha fazla deniz yetki alanı kazanacaktır. Böylesine hukuki, ekonomik ve uluslararası dengelerin kesiştiği bir noktada, Mısır’a bu olguların daha rahat anlatılacağı bir düzlem meydana gelmeye başlamıştır” diye konuştu.
Haberin Devamı
Mısır’ın Türkiye ile ortak tatbikat yapmasını Yunanistan ve GKRY için hem jeopolitik bir uyarı hem de doğrudan diplomatik ve askeri caydırıcılık etkisi taşıyan bir gelişme olarak gördüğünü dile getiren Yaycı, “Bu, Doğu Akdeniz’de yeni bir denge arayışının, muhtemel ittifak kaymalarının ve maksimalist Sevilla Haritası’na karşı hukuki ve rasyonel yaklaşımların habercisidir. Doğu Akdeniz’de Türkiye ile Mısır’ın iş birliği yapması, bölgenin en uzun kıyı şeritlerine sahip olmasının yanı sıra dostluk, akrabalık ve hatta kardeşlik bağlarına sahip iki ülkenin ortak hareket etmesi demektir. Bu durumda Yunanistan ve GKRY’nin hukuksuz iddialarının herhangi bir pozisyon alanı kalmaz.” ifadelerini kullandı.
Haberin Devamı
‘BÖLGE ASKERİ OTOBAN GİBİ’
“Doğu Akdeniz aslında tatbikat için teknik olarak uygun bir yer ama bir o kadar da riskli” diyen Yaycı, bölgenin hem dar hem de çok yoğun olduğunu belirterek, “Bölge çok yoğun bir alan. Ticaret gemileri, enerji arama faaliyetleri, NATO ve ABD gemileri, Rus donanması, İsrail ve bölge ülkelerinin uçakları, İHA’ları sürekli burada. Yani burası adeta askeri bir otoban gibi” ifadelerini kullandı.
Böyle bir bölgede varlık göstermenin en önemli yollarından birinin askeri tatbikatlar olduğunu dile getiren Cihat Yaycı, “Deniz yapısı, derinliği ve iklimi çok uygun. Denizaltılar, savaş gemileri, uçaklar, elektronik harp sistemleri hep birlikte denenebilir. Bir bakıma modern donanma kabiliyetlerini test etmek için doğal bir laboratuvar gibi. O yüzden askeri açıdan cazip bir alan.” dedi.
Türkiye için Doğu Akdeniz’de tatbikat yapmanın sadece askeri değil, aynı zamanda bir zorunluluk olduğunu vurgulayan Yaycı, Türkiye’nin burada varlık göstermemesi halinde bu boşluğun Yunanistan, GKRY ya da İsrail tarafından doldurulacağına dikkat çekti. “Doğu Akdeniz’de hemen her noktada Yunanistan ve GKRY’nin hukuksuz deniz yetki alanı talepleri mevcut. Türkiye bir tatbikat alanı ilan ettiğinde, Yunanistan ve GKRY bunu teknik bir eğitim olarak değil, bir saldırı ya da meydan okuma olarak görüyor. Bunu uluslararası platformlarda Türkiye’yi suçlamak için bir propaganda malzemesine dönüştürüyorlar. Diğer yandan İsrail açısından Türkiye–Mısır yakınlaşması, hele ki ortak bir tatbikatla sahada görünür hale gelmesi, doğrudan stratejik kaygılar uyandıran bir gelişmedir. Çünkü Tel Aviv son 10 yıldır Doğu Akdeniz’de kendisini güçlü hissettiği üç temel sütun üzerine politika inşa etti: enerji denklemleri, Yunanistan–GKRY ile kurduğu ittifak hattı ve Mısır ile geliştirdiği iş birliği. Bu üç ayaktan biri olan Mısır’ın Türkiye ile sahada yan yana gelmesi, İsrail’in çıkar dengesini bozar” ifadelerini kullandı.
“Türkiye ile Mısır arasındaki ilişkilerin önümüzdeki dönemde daha da ileri bir noktaya taşınması kuvvetle muhtemeldir. Ben yıllardır söylüyorum: Mısır, Türkiye ile bir deniz yetki alanı anlaşması imzalarsa en az 21.500 kilometrekarelik bir deniz alanı kazanacaktır. Türkiye ile Mısır arasındaki yakınlaşma yalnızca deniz yetki alanları meselesinden ibaret değildir. Ekonomiden savunmaya, enerji teknolojilerinden tarıma, ulaştırmadan kültürel ilişkilere kadar çok geniş bir yelpazede iş birliği imkânı vardır. Bu iki ülkenin yan yana gelmesi sadece kendi çıkarlarını değil, aynı zamanda bölgesel istikrarı da güçlendirecektir.” – Müstafi Tümamiral Prof. Dr. Cihat Yaycı
Haber Kaynak : MILLIYET.COM.TR
“Yayınlanan tüm haber ve diğer içerikler ile ilgili olarak yasal bildirimlerinizi bize iletişim sayfası üzerinden iletiniz. En kısa süre içerisinde bildirimlerinize geri dönüş sağlanılacaktır.”
